PSİKOSOSYAL RİSK ETMENLERİ SORULARI, CEVAPLARI, ÇÖZÜMLERİ 1

1. "İş doyumu, iş örgütlenmesi ve yöne­timi, çevresel ve örgütsel koşullar ile iş­çilerin uzmanlığı ve gereksinimleri ara­sındaki etkileşim temelinde tanımlamış­tır."

DEVAMI

Yukarıdaki psikososyal tehlike tanımı hangi örgüt tarafından yapılmıştır?

A) Birleşmiş Milletler

B) Uluslararası Çalışma Örgütü

C) Avrupa Birliği

D) Hiçbiri

2. Aşağıdakilerden hangisi stresin temel yaklaşımlarından değildir?

A) Biyolojik yaklaşım

B) Mühendislik yaklaşım

C) Psikolojik yaklaşım

D) Fizyolojik yaklaşım

3. Aşağıdakilerden hangisi mühendislik yaklaşıma göre stresin nedenlerinden değildir?

A) Kişinin çevresinin kişiye yüklediği yüktür

B) Stres kişide olan değil, kişiye olandır

C) Sıklıkla geri dönüşümlüdür

D) Bir semptomlar dizisidir

4. Aşağıdakilerden hangisi fizyolojik yakla­şımım ikinci aşamasıdır?

A) Başlangıç durumu

B) Alarm durumu

C) Direnme aşaması

D) Olgunlaşma aşaması

5. Aşağıdaki yaklaşımlardan hangisine göre stres, kişinin çevresinin kişiye yük­lediği yüktür?

A) Biyolojik yaklaşım

B} Mühendislik yaklaşım

C) Psikolojik yaklaşım

D) Fizyolojik yaklaşım

6. Aşağıdakilerden hangisi veya hangileri etkileşme kuramı modellerindendir?

I.  Kişi-çevre uygunluğu modeli İL Optimizasyon noktası modeli III. İstem-denetim modeli

A) I, II

B) 11,111

C) I, III

D) I, II, III

7.   Aşağıda verilenlerden hangisi veya han­gileri psikososyal kuramsal modellerdir?

I. Başarı noktası modeli

II. Çaba-ödül uyumsuzluğu modeli

III. İş yükü - kontrol - sosyal destek mo­deli

A) MI

B) Ull

C) II, III

D) 1,11,111

S. İş yükü - kontrol - sosyal destek mode­linde hangi şartlarda kazanılmış umut­suzluk meydana gelir?

A)	Yüksek karar serbestliği	- Düşük iş
	yükü
B)	Düşük karar serbestliği	- Düşük iş
	yükü
C)	Düşük karar serbestliği	- Yüksek iş
	yükü
D)	Yüksek karar serbestliği	- Yüksek iş
	yükü

9. Çaba - ödülü uyumsuzluğu modelinde hangi şartlarda iş stresi meydana gelir?

A) Şirket içi çatışmalar

B) İşyerindeki olumsuz fiziksel koşullar

C) Kendini İşine adamama

D) Çaba ve karşılığının dengede kalma­ması

10. Aşağıdakilerden hangisi veya hangileri işyerinde sağlığı olumsuz etkileyebilecek psikososyal risk etmenlerindendir?

I. Statü uyuşmazlığı

II. Rol yetersizliği

III. Üretimin tekdüzeliği

A) I, II

B) II, III

C) I, III

D) I, II, III

ÇÖZÜMLER:

1. Uluslararası çalışma örgütü (ILO) psikosos­yal tehlike tanımı:

İş doyumu, iş örgütlenmesi ve yönetimi, çevresel ve örgütsel koşullar ile işçilerin uz­manlığı ve gereksinimleri arasındaki etkile­şim temelinde tanımlamıştır.

Yanıt: B

2. Stres üç yaklaşım temelinde tanımlanır:

—» Mühendislik yaklaşımı —> Fizyolojik yaklaşım —> Psikolojik yaklaşım

Yanıt: A

3. Mühendislik yaklaşımı:

—> Kişinin çevresinin kişiye yüklediği yük­tür.

-> Stres kişide olan değil, kişiye olandır. -> Bir semptomlar dizisi değil, nedenler

dizisidir. —> Sıklıkla geri dönüşümlüdür.

Yanıt: D

4. Fizyolojik yaklaşım:

Selye (1950-56) stresi "Biyolojik sistem­deki özgül olmayan değişiklikleri kapsayan özgül bir sendromla ortaya çıkan durum." olarak tanımlamıştır. Bu üç aşamalı bir du­rumdur:

—> 1. aşama: Alarm durumu,

—> 2. aşama: Direnme aşaması,

—> 3. aşama: Dışa vurma aşamasıdır.

Yanıt: B

5. Mühendislik yaklaşımı göre stres:

-> Kişinin çevresinin kişiye yüklediği yük­tür.

-> Stres kişide olan değil, kişiye olandır. -> Bir semptomlar dizisi değil, nedenler

dizisidir. -» Sıklıkla geri dönüşümlüdür.

Yanıt: B

6. Etkileşim kuramı modelleri:

1. Kişi-çevre uygunluğu modeli

2. İstem - denetim modeli

Yanıt: C

7. Psikososyal kuramsal modeller şunlardır:

İş yükü - kontrol - sosyal destek mo­deli

—> Çaba - ödül uyumsuzluğu modeli

Yanıt: C

8. İş yükünün ve kontrolün düşük olduğu du­rumlarda ise; pasif işler ortaya çıkmakta, öğrenme gereksiniminin zaman içinde yok olmasına ve "kazanılmış umutsuzlukla" so­nuçlanmasına neden olabilmektedir.

Yanıt: B

9. İş, düzenli bir gelir için olduğu kadar top­lumsal statü ve kimlik için de gereklidir. Böylece, bireysel düzeyde meslekler ile kimlik oluşumu, kendine güven ve yeterli­lik arasında bağlantı kurulmuş olmaktadır. Mesleksel statünün gelişimi bireylerin geli­şimine katkı sağlar. Ancak bu iki değer kar­şılıklı etkileşim içindedir. Çalışanlar çaba gösterirlerken bunun karşılığında statüleri­nin olumlu yönde değişmesi ister ve bek­lerler. Bu karşılığın alınmaması duru­munda, iş stresi oluşmaktadır. Bu model daha çok hizmet sektörü çalışanlarında, çalışma koşullarının sağlık etkilerinin açık­lanmasında kullanılmıştır. Model, kişiye özgü özelikleri dışsal etkenlerle birlikte de­ğerlendirir. Bu İki etken çaba ve karşılığın dengede kalmasını sağlayacak kaynakları oluşturur. Kendini işine adama, çaba ve ödül arasındaki dengesizliğin tolere edil­mesinde tampon oluşturur. Bu kişiler aşırı bir onaylanma ve saygınlık beklerler. Bu durum yüksek iş yüküne karşılık düşük kar­şılık (güvence, ücret vb.) ile birlikte iş stre­sini oluşturmaktadır.

Yanıt: D

10. lşyerinde strese yol açan iş ile İlgili özellik­ler şunlardır

İşin yapıldığı koşullar ve iş çevresi:

1. Örgütsel Kültür ve İşlev (tehdit-ça-tışma)

2. Örgütsel Rol

—> Rol belirsizliği {işteki rolün belirsizliği) -» Rol çatışması (değerlerin-rollerin ça­tışması)

-» Rol   yetersizliği   (yetenek-eğiti m in­den..)

-» Kişilerle ilgili sorumluluk artışı

3. Kariyer Gelişimi

-> İş güvensizliği ve düşük ücret —>Statü uyuşmazlığı

4. Karar Serbestisi/Karara Katılım/Dene­tim

5. İş-Ev Çatışması —> İş-Aile çatışması

-> Boş zaman yetersizliği sendromu ~> Değişim

6. İşte Kişiler Arası İlişkiler -> İşte şiddet (mobbing) —» Yıldırma uygulamaları

İşin içeriği:

1. Görev Tanımı

-> Yarı vasıflı-vasıfsız çalışma -> Belirsizlik (Geri dönüş yok-ne işe ya­rar)

2. İş Çevresi ve Teçhizat

-> Güvenirlilik ve uygunluk, -» Ulaşılabilirlik -» Bakım ve onarım

3. İş Yükü ve İş Hızının Artması ~> İş yükünün artması

—> İş hızı ve zaman darlığı

—> Tek düze (monoton) çalışma

4. Çalışma Saatleri

—> Vardiyalı çalışma (gece çalışma) —> Uzun-kesintisiz çalışma süreleri

Yanıt: D