KAYNAK İŞLERİNDE İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ SORULARI, CEVAPLARI, ÇÖZÜMLERİ 1

1. Aşağıdakilerden hangisi kaynak yöntem­lerinden değildir?

A) Elektrik ark kaynağı

B) Gaz üstü kaynağı

DEVAMI

C) Oksi-Asetilen kaynağı

D) Elektrik direnç kaynağı

2. Aşağıdakilerden hangisi kaynak işle­rinde çalışanların sağlık ve güvenliğini etkileyebilecek tehlikelerden değildir?

A) Kaynak yapılan ortamın özellikleri

B) Basınçlı tüpler

C) Bakteri

D) Elektrik

3. Elektrik ark kaynağı ile ilgili aşağıdakiler­den hangisi yanlıştır?

A) Kaynak elektrodu (dolgu metali) ve ana malzeme arasında bir güç kay­nağı kullanılarak elektrik arkı oluştu­rulur

B) Koruma gazı olarak da bilinen bir gaz ile korunarak elektrik ark kaynağı ya­pılır

C) Doğru akım kullanılır

D) Alternatif akım kullanılmaz

4. Gazaltı kaynağı ile ilgili aşağıdakilerden hangisi yanlıştır?

A) Koruyucu gaz kaynağı adı da verilir

B) Koruyucu gaz olarak hidrokarbon kul­lanılır

C) Koruyucu gaz olarak argon kullanılır

D) MIG türlerinden biridir

5. Oksi-asetilen kaynağı ile ilgili aşağıdaki­lerden hangisi yanlıştır?

A) Genelde kaynak alevi (yaklaşık 3100 °C) oksijenle asetilenin yanması so­nucu elde edilir

B) Alev, elektrik arkından daha az güçlü olduğundan, kaynak soğuması daha yavaş olur

C) Metallerin kesilmesinde kullanılmaz

D) Yüksek alaşım çeliklerinin kaynağının yapılması bu yöntemle daha kolaydır

6. Elektrik direnç kaynağı ile ilgili aşağıda­kilerden hangisi yanlıştır?

A) Genelde direnç kaynağı yöntemleri verimli ve az kirlilik yaratan yöntem­lerdir

B) Uygulamaları sınırlıdır

C) İki veya daha fazla metal yüzey ara­sında yapılan kaynak yöntemidir

D) Ekipmanları oldukça ucuzdur

7. Enerji ışın kaynağı ile ilgili aşağıdaküer-den hangisi yanlıştır?

A) Yüksek üretim gerektiren uygulama­larda tercih edilir

B) Türlerinden biri lazer ışın kaynağıdır

C) Türlerinden biri elektron ışın kaynağı­dır

D) Koruyucu gaz olarak argon kullanılır

8. Katı hal kaynağı ile ilgili aşağıdakilerden hangisi yanlıştır?

A) Ekipman ve yöntemler gazaltı kay­nağı İle benzerdir

B) Bu yöntemde kaynak metallerinin erimesi yoktur

C) Basınç altında yatay olarak uygula­nan mekanik vibrasyon vardır

D) Metal malzemeden yapılmış kablo veya ince tabakaların birleştirilme­sinde kullanılır

9. Aşağıdakilerden hangisi kesme çeşitle­rinden değildir?

A) Oksî-Gaz ile kesme

B) Elektrik Arkı İle Kesme

C) Gazaltı kaynağı İle kesme

D) Lazer ile kesme

10. Aşağıdakilerden hangisi Oksi-Gaz kay­naklarından değildir?

A) Oksi-Karbon

B) Oksi-Asetilen

C) Oksi-Hidrojen

D) Oksi-Propan

11. Aşağıdakilerden  hangisi elektrik ark kesme kaynaklarından değildir?

A) Karbon ark

B) Gaz kömür ark

C) Metal ark

D) Plazma ark

12. Aşağıdakilerden hangisi yanlıştır?

A) Genel olarak kaynak işleminde olu­şan ark enerjisinin yaklaşık % 15'l ışın şeklinde çalışma ortamına yayılır

B) Yayılan ışınların yaklaşık % 60'ı kızılö­tesi ışınlardır

C) Yayılan ışınların yaklaşık % 10 morö­tesi ışınlardır

D) Yayılan ışınların yaklaşık % 15'i parlak ışınlardır

13. Kaynak işlemi sırasında ortaya çıkan ışınlardan en yüksek enerjili ve insan sağlığı açısından en tehlikelisi aşağıdaki­lerden hangisidir?

A) Alfa ışınları

B) Parlak ışınlar

C) Kızılötesi ışınlar

D) Morötesi ışınlar

ÇÖZÜMLER:

1. Kaynak yöntemleri:

-> Elektrik Ark Kaynağı ~> Gazaltı Kaynağı -> Oksi-Asetilen Kaynağı -> Elektrik Direnç Kaynağı —> Enerji Işın Kaynağı ~> Katı Hal Kaynağı

Yanıt: B

2. Kaynak işlerindeki başlıca tehlikeler şun­lardır:

-> Işın ve ışık —> Toz, gaz ve dumanlar -> Endüstriyel gazlar ve basınçlı gaz tüp­ler

-» Elektrik

—> Kaynak yapılan ortamın özellikleri

Yanıt: C

3. Elektrik ark kaynağı: Bu yöntemde kaynak yapmak için, kaynak elektrodu (dolgu me­tali) ve ana malzeme arasında bir güç kay­nağı kullanılarak elektrik arkı yaratılır. Bu yöntemde doğru (DC) veya alternatif (AC) akım çeşitlerinin her ikisi de kullanılabilir. Bu yöntemde kaynak yapılan bölge bazı durumlarda, koruma gazı olarak da bilinen bir gaz ile korunarak elektrik ark kaynağı yapılır.

Yanıt: D

4. Gazaltı kaynağı: Kaynak yerinin bir gaz at­mosferiyle korunması sonucu yapılan ark kaynağına gazaltı ya da koruyucu gaz kay­nağı adı verilir. Başlıca türleri MIG-MAG ve WIG (TIG)gazaltı kaynak teknikleridir. Bu kaynak türünde koruyucu gaz olarak Argon ve Helyum gibi soy gazlar kullanan MIG (İn­gilizce; Metal Inert Gas)kaynak tekniği ile koruyucu gaz olarak aktif bir gaz olan Kar­bondioksit kullanan MAG(İngilizce; Metal Active Gas) teknikleri en yoğun oiarak kul­lanılır. Diğerlerine göre nispeten daha az kullanılan WIG tekniğinin diğerlerinden farkı erimeyen Wolfram (Tungsten) elekt-rod kullanılmasıdır.

Yanıt: B

5. Oksi-Asetilen kaynağı: Bu yöntemin en ge­nel kullanım şekli oksi-gaz kaynağıdır (oksi-asetilen kaynağı olarak da bilinir). En eski ve en çok yönlü kaynak yöntemlerinden bi­ridir, fakat son yıllarda endüstriyel uygula­malardaki popülerliği azalmıştır. Hala yay­gın olarak, boru ve kanal kaynağında ve ta­mir işlerinde kullanılmaktadır. Ekipmanı ucuz ve basittir, genelde kaynak alevi (yak­laşık 3100 °C) oksijenle asetilenin yanması sonucu elde edilir. Alev, elektrik arkından daha az güçlü olduğundan, kaynak soğu­ması daha yavaş olur ve meydana gelen gerilme ve kaynak çarpılmalarının daha az olabilmesine imkân tanıyabilir, bu nedenle yüksek alaşım çeliklerinin kaynağının yapıl­ması bu yöntemle daha kolaydır. Bu me-tod, metallerin kesilmesinde de kullanılır. Diğer gaz kaynak metodları da hava-aseti-len kaynağı, oksijen-hidrojen kaynağı ve basınçlı gaz kaynağı gibi, oldukça benzer­dir, sadece kullanılan gaz tipi değişir. Gaz kaynağı, plastik kaynağında da kullanılır.

Yanıt: C

6. Elektrik direnç kaynağı: Direnç kaynağı, metallerin üzerinden geçen akıma karşı gösterdiği dirençle ısı üretmesi esası ile iki veya daha fazla metal yüzey arasında yapı­lan kaynak yöntemidir. Metalden geçen yüksek akım (1000 -100.000 A.) nedeni ile kaynak bölgesinde küçük bir eriyik metal havuzu oluşur. Genelde direnç kaynağı yöntemleri verimli ve az kirlilik yaratan yöntemlerdir, fakat uygulamaları sınırlı ve ekipmanları oldukça pahalıdır.

Yanıt: D

7. Enerji ışın kaynakları: Enerji ışın kaynak metodları, yani lazer ışın kaynağı ve elekt­ron ışın kaynağı, oldukça yeni yöntemler olup, yüksek üretim gerektiren uygulama­larda tercih edilir. İki yöntemde oldukça benzerdir, farkları güç kaynaklarından ileri gelmektedir.

Yanıt: D

8. Katı hal kaynak yöntemleri: İlk bilinen kay­nak yöntemi olan dövme yöntemi gibi, mo­dern bazı kaynak yöntemleri de kaynak malzemesi erimeden gerçekleşir. Katı hal kaynak yöntemi malzemelerin ergime de­receleri altında, dışardan uygulanan basınç yardımı ile koruyucu atmosfer ortamında veya koruyucu atmosfer ortamı olmadan, birbirine temas eden aynı ya da farklı özel­likli malzemelerin iki yüzey arasında bağ oluşturarak yapılan birleştirme yöntemle­ridir. En yaygın yöntemlerden biri olan ult-rasonik kaynak, yüksek basınç ve yüksek frekans altında vibrasyon ile termoplastik veya metal malzemeden yapılmış kablo veya ince tabakaların birleştirilmesinde kullanılır. Ekipman ve yöntemler direnç kaynağı ile benzerdir. Burada elektrik akı­mının yerini, vibrasyon (titreşim) ile sağla­nan enerji alır. Bu yöntemde kaynak me­tallerinin erimesi yoktur, onun yerine ba­sınç altında yatay olarak uygulanan meka­nik vibrasyon vardır.

Yanıt: A

9. Kesme çeşitleri

Oksi-Gaz ile kesme -» Elektrik Arkıyla Kesme -» Lazer île kesme —> Elektron beam (ışını) ile kesme

Yanıt: C

lO.Oksi - Gaz kaynakları:

—> Oksi-Fuel gaz (petrol gazı). -> Oksi-Asetilen. —> Oksİ -Doğal gaz. -» Oksi-Propan (LPG). —> Oksi-Hidrojen.

Yanıt: A

ll.Elektrik ark kaynakları:

-» Hava Karbon ark kesme.

-> Karbon ark kesme. -> TİG Kesme. -> Gaz metal ark kesme. -» Metal ark kesme. -» Plazma ark kesme.

Yanıt: B

12. Genel olarak kaynak işleminde oluşan ark enerjisinin yaklaşık % 15'i ışın şeklinde ça­lışma ortamına yayılmaktadır. Bu ışınların yaklaşık % 60'ı kızılötesi, % 30'u parlak ve % 10'u ise morötesi ışınlardır.

Yanıt: D

13. Kaynak ve kesme İşlemlerinde üretim sü­reci gereği ortaya çıkan parlak ışınlar, göz­leri kamaştırarak geçici görme bozuklukla­rına neden olabilmekte, gerekli önlemler alınmadığı ve bu ışınlara sürekli maruz ka­lınması halinde ise önce gözde kızarma, kanlanma ve baş ağrısı ortaya çıkmakta daha ileri durumlarda ise kalıcı olarak görme kayıplarına yol açabilmektedir.

Kaynak ışınlarından kızılötesi ışınlar; de­ride ısınma ve uzun süre maruz kalınması halinde kızarma ve yanıklara yol açmakta olup, arktan gelen ışının dalga boyuna bağlı olarak da gözde saydam tabakanın (kornea) ve görmeyi sağlayan ağ tabakası­nın (retina) etkilenmesine ve giderek kör­lük ve katarak hastalığı gibi kalıcı hasarlara neden olabilmektedir.

Morötesi ışınlar ise; kızılötesi ışınlardan çok daha tehlikelidir ve kısa sürede maruz kalmalarda bile gözün saydam tabakasında yanıklara, katarak hastalığına ve giderek körlüğe neden olan ağır hasarlara yol aça­bilmektedir. Morötesi ışınlar, deride ağır yanıkların oluşmasına ve uzun sürede de deri kanserine neden olabilmektedir. Bu nedenle gözlerin ve cildin kaynak işlemi sı­rasında mutlaka korunması gereklidir.

Yanıt: D