EKRANLI ARAÇLARLA ÇALIŞMALARDA İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ SORULARI, CEVAPLARI, ÇÖZÜMLERİ

1. Aşağıda verilenlerden, hangileri ekranlı araçlarla çalışmalarda oluşabilecek risk etkenlerindendir?

I. Fiziksel risk etkenleri

II. Kişisel risk etkenleri

III. Ergonomik risk etkenleri

A) 1,11

B) I, III

C) II, III

D) I, II, III

2. Ekranlı Araçlarla Çalışmalarda Sağlık Ve Güvenlik Önlemleri Hakkında Yönetme­liği aşağıdakilerden hangisinde veya han­gilerinde uygulanmaz?

I Hareketli makine ve araçların ku­manda kabinlerinde ve sürücü mahal­linde

II. Ekranlı daktilolarda

III. İşyerinde kullanımı sürekli olmayan taşınabilir sistemlerde

A) I, II

B) I, III

C) 11,111

D) I, II, III

3. Aşağıdakilerden hangisi iş sağlığı ve gü­venliği açısından ekranlı araçlarla çalı­şanlara verilmesi gereken eğitim konula­rından biri değildir?

A) Doğru oturuş

B) Hızlı yazma

C) Gözlerin korunması

D) Ara dinlenmeleri ve egzersizler

4. Ekranlı Araçlarla Çalışmalarda Sağlık ve Güvenlik Önlemleri Hakkında Yönetme­liğe göre aşağıdaki durumların hangi­sinde işçilerin göz muayenelerinin yapıl­ması zorunlu değildir?

A) Kullanılan ekranlı araçların yenilen­mesi

B) Ekranlı araçlarla çalışmaya başlama­dan önce

C) Yapılan risk değerlendirmesi sonuçla­rına göre işyeri hekimince belirlene­cek düzenli aralıklarla

D) Ekranlı araçlarla çalışmadan kaynak­lanabilecek görme zorlukları yaşandı­ğında

5. Monitör ile ilgili aşağı da kil erden hangisi yanlıştır?

A) Ekran, ayrı bir kaide veya ayarlanabi­lir bir masa üzerinde kullanılabilir ol­malıdır

B) Ekranda kullanıcıyı rahatsız edebile­cek yansıma ve parlamalar olmamalı­dır

C) Ekran, operatörün/çalışanın ihtiya­cına göre sabitlenmelidir

D) Ekran görüntüsü stabil olmalı, gö­rüntü titrememeli ve benzeri olum­suzluklar bulunmamalıdır

6. Klavye ile ilgili aşağıdakilerden hangisi yanlıştır?

A) Klavye yüzeyi ışığı yansıtmayacak şe­kilde parlak olmalıdır

B) Klavye tuşlarının özellikleri ve yerleri klavye kullanımını kolaylaştıracak şe­kilde olmalıdır

C) Operatörün/çalışanın elleri ve kollan için klavyenin önünde yeterli boşluk olmalıdır

D) Klavyenin ön tarafına, operatö­rün/çalışanın bileklerini dayayabile­ceği özel destek konulmalıdır

7. Çalışma masası veya çalışma yüzeyi ile il­gili aşağıdakilerden hangisi yanlıştır?

A) Çalışanın rahat bir pozisyonda olması için yeterli alan olmalıdır

B) Çalışma yüzeyi ışığı yansıtacak şe­kilde olmalıdır

C) Operatörün/çalışanın rahatsız edici göz ve baş hareketleri ihtiyacını en aza indirecek şekilde yerleştirilmiş ve ayarlanabilir özellikte doküman tu­tucu kullanılmalıdır

D) Çalışma masası veya çalışma yüzeyi; ekran, klavye, dokümanlarve diğer il­gili malzemelerin rahat bir şekilde düzenlenebilmesine olanak sağlaya­cak şekilde olmalıdır

8. Çalışma sandalyesi ile ilgili aşağıdakiler­den hangisi yanlıştır?

A) Sandalye dengeli ve operatörün/çalı­şanın rahat bir pozisyonda oturabile­ceği ve kolaylıkla hareket edebileceği şekilde olmalıdır

B) Sırt dayama yeri öne-arkaya ve yu-karı-aşağı ayarlanabilir, sırt desteği bele uygun ve esnek olmalıdır

C) İstendiğinde operatöre/çalışana uy­gun bir ayak desteği sağlanmalıdır

D) Oturma yerinin yüksekliği sabit olma­lıdır

9. Aydınlatma ile ilgili aşağıdakilerden han­gisi yanlıştır?

A) Operatörün/çalışanın gereksinimleri ve yapılan işin türü dikkate alınarak uygun aydınlatma şartları sağlanmalı

B) Arka planla ekran arasında uygun kontrast bulunmalıdır

C) Yapay aydınlatma kaynaklarının yeri ve teknik özellikleri ekrandaki yansı­maları önleyecek şekilde olmalıdır.

D) Aydınlatma aşağıdan yukarı doğru ol­malıdır

10. Ekranlı Araçlarla Çalışmalarda Sağlık Ve Güvenlik Önlemleri Hakkında Yönetme­liğine göre aşağıdakilerden hangisi yan­lıştır?

A) Ekrana gelen gün ışığının kontrol edi­lebilmesi için yatay ve dikey sabit perdeler kullanılmalıdır

B) Çalışma merkezlerinde kullanılan ekipmanın gürültüsü çalışanların dik­katini dağıtmayacak ve karşılıklı ko­nuşmayı engellemeyecek düzeyde olmalıdır

C) Çalışma merkezindeki ekipman çalı­şanları rahatsız edecek düzeyde or­tama ısı vermemelidir

D) Çalışma ortamında nem, uygun dü­zeyde tutulmalı ve bu düzey korun­malıdır

11. İşveren, ekranlı araçlarla yapılacak İşin düzenlenmesinde ve kullanılacak prog­ramların seçiminde aşağıdakilerden han­gisine uymak zorunda değildir?

A) Sistemler çalışanların verimini artıra­cak ve kolaylık sağlayacak şekilde geri beslemeli olmalıdır

B) Programların İşe uygun olması sağla­nır

C) İşveren, çalışanların tercih ettiği programları almalıdır.

D) Sistemler operatöre uygun hız ve for­mattabilgi verecek şekilde olmalıdır

12. Aşağıdakilerden hangisi klavye kullanıcı­larında yorgunluğa ve çeşitli sıkıntılara yol açacak risk faktörlerinden değildir?

A) Bileğin yanal sapmaları

B) Yetersiz dinlenme aralıkları

C) Mesleki stres

D) Değişken postürler

13. Çalışanların alet veya makine ile iş yap­ması sırasında, tekrarlanan hareketler sonucu kas ve iskelet sistemlerinde olu­şan yaralanma ve yorulma gibi sağlık so­runları aşağıdakilerden hangisidir?

A) Psikolojik travma bozuklukları

B) Bedensel yorgunluk

C) Birikimli travma bozuklukları

D) Zorlayıcı travma bozuklukları

Yanıtlar

1. Ekranlı araçlarla çalışmalarda oluşabilecek risk etkenleri:

—> Fiziksel risk etkenleri: Tekrarlamalı ve zorlamalı ekipman kullanımı, uygun pozisyonda oturmama, uzun süreli aynı pozisyonda çalışma.

-» Ergonomik risk etkenleri: Ekipmanla­rın (oturma yeri, masa, monitör, klavye vb.) uygunsuzluğu, çalışma or­tamının (aydınlatma, sıcaklık, nem vb.) yetersizliği. Oturma yerinin, ma­sanın, ekranın, klavyenin ve fare yük­sekliğinin ve kullanımının çalışana uy­gun olmaması. Aydınlatma, sıcaklık, nem gibi çevresel etkenlerin yetersiz­liği.

~> Psikososyal etkenler: İş memnuniyet­sizliği, iş ilişkilerinin yetersizliği, ağır iş yükü, monoton iş.

-» Kişisel risk etkenleri: Yaş, cinsiyet, fi­ziksel özellikler ve kişisel alışkanlıklar.

Yanıt: D

2. Ekranlı Araçlarla Çalışmalarda Sağlık Ve Güvenlik Önlemleri Hakkında Yönetme-liği'nin 2. maddesinin 2. bendine göre;

Bu Yönetmelik hükümleri;

a. Hareketli makine ve araçların ku­manda kabinlerinde ve sürücü mahal­linde,

b. Taşıma araçlarında aracın kumanda­sındaki bilgisayar sistemlerinde,

c. Toplumun kullanımına açık bilgisayar sistemlerinde,

ç. İşyerinde kullanımı sürekli olmayan taşınabilir sistemlerde,

d. Hesap makineleri, yazar kasa ve ben­zeri veri veya ölçüm sonuçlarını gös­teren küçük ekranlı cihazlarda,

e. Ekranlı daktilolarda,

uygulanmaz.

Yanıt: D

3. Ekranlı Araçlarla Çalışmalarda Sağlık Ve

Güvenlik Önlemleri Hakkında Yönetme-liği'nin 6. maddesinin 2. bendine göre;

Eğitim, özellikle aşağıdaki konuları içerir:

a. Ekranlı araçlarla çalışmalarda riskler ve korunma yollan,

b. Doğru oturuş,

c. Gözlerin korunması,

ç. Gözleri en az yoran yazı karakterleri ve renkler,

d. Çalışma sırasında gözleri kısa süre­lerle dinlendirme alışkanlığı,

e. Gözlerin, kas ve iskelet sisteminin din-Iendlrilmesi,

f. Ara dinlenmeleri ve egzersizler.

Yanıt: B

4. Ekranlı Araçlarla Çalışmalarda Sağlık Ve Güvenlik Önlemleri Hakkında Yönetme-liği'nin 9. maddesinin 2. bendine göre;

Ekranlı araçlarla çalışmalarda operatörle­rin gözlerinin korunması için;

a. Ekranlı araçlarla çalışmaya başlama­dan önce,

b. Yapılan risk değerlendirmesi sonuçla­rına göre İşyeri hekimince belirlene­cek düzenli aralıklarla,

c. Ekranlı araçlarla çalışmadan kaynakla­nabilecek görme zorlukları yaşandı­ğında,

göz muayeneleri yapılır.

Yanıt: A

5. Ekranlı Araçlarla Çalışmalarda Sağlık Ve Güvenlik Önlemleri Hakkında Yönetme-liğî'nin Eki 1. madde b bendine göre;

Monitör

—> Ekran, operatörün/çalışanın çalışma pozisyonuna uygun mesafede ve göz hizasında olmalıdır.

—» Ekranda görünen karakterler, kolayca seçilir şekil ve formda, uygun büyük­lükte olmalı, satır ve karakterler ara­sında yeterli boşluk bulunmalıdır.

-> Ekran görüntüsü stabil olmalı, gö­rüntü titrememeli ve benzeri olum­suzluklar bulunmamalıdır.

-> Parlaklık ve karakterler ile arka plan arasındaki kontrast, operatör/çalışan tarafından kolaylıkla ayarlanabİlmeli-dlr.

~> Ekran, operatörün/çalışanın İhtiya­cına göre kolaylıkla her yöne döndü­rülerek ayarlanabilir olmalıdır.

—> Ekran, ayrı bir kaide veya ayarlanabilir bîr masa üzerinde kullanılabilir olma­lıdır.

—> Ekranda kullanıcıyı rahatsız edebile­cek yansıma ve parlamalar olmamalı­dır.

Yanıt: C

6. Ekranlı Araçlarla Çalışmalarda Sağlık Ve Güvenlik Önlemleri Hakkında Yönetme-liği'nin Eki 1. madde c bendine göre;

Klavye

—> Klavye, operatörün/çalışanın el ve kollarının yorulmaması ve rahatça ça­lışabilmesi için ekrandan ayrı ve hare­ketli olmalıdır.

-> Klavyenin ön tarafına, operatörün/ça­lışanın bileklerini dayayabileceği özel destek konulmalıdır.

-» Operatörün/çalışanın elleri ve kolları için klavyenin önünde yeterli boşluk olmalıdır.

—> Klavye yüzeyi ışığı yansıtmayacak şe­kilde mat olmalıdır.

-» Klavye tuşlarının özellikleri ve yerleri klavye kullanımını kolaylaştıracak şe­kilde olmalıdır.

-» Klavye tuşları üzerindeki semboller, çalışma pozisyonuna göre kolaylıkla okunabilir ve seçilebilir nitelikte ol­malıdır.

Yanıt: A

7. Ekranlı Araçlarla Çalışmalarda Sağlık Ve Güvenlik Önlemleri Hakkında Yönetme-Nğİ'nİn Eki 1. madde ç bendine göre;

Çalışma masası veya çalışma yüzeyi

-> Çalışma masası veya çalışma yüzeyi; ekran, klavye, dokümanlar ve diğer il­gili malzemelerin rahat bir şekilde dü-zenlenebilmesine olanak sağlayacak şekilde, yeterli büyüklükte ve ışığı yansıtmayacak nitelikte olmalıdır.

—> Operatörün/çalışanın rahatsız edici göz ve baş hareketleri ihtiyacını en aza indirecek şekilde yerleştirilmiş ve ayarlanabilir özellikte doküman tu­tucu kullanılmalıdır.

-> Çalışanın rahat bir pozisyonda olması için yeterli alan olmalıdır.

Yanıt: B

8. Ekranlı Araçlarla Çalışmalarda Sağlık Ve Güvenlik Önlemleri Hakkında Yönetme-liği'nin Eki 1. madde d bendine göre;

Çalışma sandalyesi

~> Sandalye dengeli ve operatörün/çalı­şanın rahat bir pozisyonda oturabile­ceği ve kolaylıkla hareket edebileceği şekilde olmalıdır.

-> Oturma yerinin yüksekliği ayarlanabi­lir olmalıdır.

—> Sırt dayama yeri öne-arkaya ve yu-karı-aşağı ayarlanabilir, sırt desteği bele uygun ve esnek olmalıdır.

—> İstendiğinde operatöre/çalışana uy­gun bir ayak desteği sağlanmalıdır.

Yanıt: B

9. Ekranlı Araçlarla Çalışmalarda Sağlık Ve Güvenlik Önlemleri Hakkında Yönetme-liği'nin Eki 2. madde b bendine göre;

Aydınlatma

-» Operatörün/çalışanın gereksinimleri ve yapılan işin türü dikkate alınarak uygun aydınlatma şartları sağlanmalı, arka planla ekran arasında uygun kontrast bulunmalıdır.

—> Yapay aydınlatma kaynaklarının yeri ve teknik özellikleri ekrandaki ve diğer ekipman üzerindeki parlama ve yansı­malar önlenecek şekilde olmalıdır.

Yanıt: D

10. Ekranlı Araçlarla Çalışmalarda Sağlık Ve Güvenlik Önlemleri Hakkında Yönetme-liği'nin Ekl'egöre;

—> Çalışma merkezlerinde yansımalara ve parlamalara neden olabilecek ışık gelmesini önlemek amacıyla tedbirler alınmalıdır.

-> Ekrana gelen gün ışığının kontrol edi­lebilmesi için yatay ve dikey ayarlana­bilir perdeler kullanılmalıdır.

-> Çalışma merkezlerinde kullanılan ekipmanın gürültüsü çalışanların dik­katini dağıtmayacak ve karşılıklı ko­nuşmayı engellemeyecek düzeyde ol­malıdır.

-» Çalışma merkezindeki ekipman çalı­şanları rahatsız edecek düzeyde or­tama ısı vermemelidir.

—> Çalışma merkezindeki görünür ışık dı­şındaki tüm radyasyonların sağlığa za­rar vermeyecek düzeylerde olması için gerekli önlemler alınmalıdır.

—> Çalışma ortamında nem, uygun dü­zeyde tutulmalı ve bu düzey korun­malıdır.

Yanıt: A

ll.Ekranlı Araçlarla Çalışmalarda Sağlık Ve Güvenlik Önlemleri Hakkında Yönetme­liğinin Eki 1. maddesine göre;

Operatör-Bilgisayar arayüzü

İşveren, ekranlı araçlarla yapılacak işin dü­zenlenmesinde ve kullanılacak programla­rın seçiminde aşağıdaki hususlara uyar:

a. Programların işe uygun olması sağla­nır.

b. Programların kolay kullanılabilir ve eğer uygunsa operatörün bilgi düze yine ve deneyimine göre ayarlanabilir olması sağlanır. Operatörün bilgisi dı­şında programlara müdahale edile­mez.

c. Sistemler çalışanların verimini artıra­cak ve kolaylık sağlayacak şekilde geri beslemeli olmalıdır.

ç. Sistemler operatöre uygun hız ve for­mattabilgi verecek şekilde olmalıdır.

d. Programların, özellikle verilerin algı­lanması ve kullanılması konusunda yazılım ergonomisi prensiplerine uy­gun olmalıdır.

Yanıt: C

12. Klavye kullanıcılarında yorgunluğa ve çe­şitli sıkıntılara yol açacak risk faktörleri şunlardır:

—> Aşırı iş yükü

—> Yetersiz dinlenme aralıkları

-» Sabit duruşlar

-> Avuç içinin yere bakacak şekilde çev­rilmesi

—> Bileğin yanal sapmaları

-» Dirsek yüksekliğinden daha yukarıda

klavye kullanımı -> Ortam ısısı -» Mesleki stres

Yanıt: D

13. Çalışanların alet veya makine ile iş yapması sırasında, tekrarlanan hareketler sonucu kas ve iskelet sistemlerinde oluşan yara­lanma ve yorulma gibi sağlık sorunlarına birikimli travma bozuklukları denilmekte­dir.

Yanıt: C