RİSK YÖNETİMİ VE DEĞERLENDİRMESİ SORU VE ÇÖZÜMLERİ 7

Cevaplar açıklamalarıyla beraber sorulardan sonra verilmiştir.

67. Kimya endüstrisinde proses dizaynı ve proses işletme esnasında belirli anahtar ve kılavuz kelimeler kullanarak tehlike­lerin tanımlanmasına yardımcı olması amacıyla yaygın olarak kullanılan 

GERİ

risk değerlendirme metodu aşağıdakilerden hangisidir?

A) HAZOP

B) FMEA

C) ETA

D) FTA

68. "Olmaması gereken tepe olay saptanıp, bu olaya neden olabilecek tüm faktörler analiz edilir."

Yukarıdaki cümle hangi risk analiz meto­dunu tarif eder?

A) Kinney Metodu

B} Tehlike ve İşletilebilme Çalışması

C) Hata Ağacı Analizi

D) Olay Ağacı Analizi

69. Aşağıdakilerden hangisi hata ağacı ana­lizinin avantajlarındandır?

A) Genel bakış açısını kaybetmeden aynı anda tek hata üzerine odaklanmayı mümkün kılar

B) Yüksek doğruluk imajı yaratır

C) Uzmanlık ve eğitim gerektirir

D) Oldukça ayrıntılı ve genelde de za­man alıcıdır

70. Aşağıdakilerden hangisi FMEA risk de­ğerlendirme metodunu tanımlar?

A) Tanımlanmış istenmeyen olay veya durumun nedenlerinin mantıksal kombinasyonunun ifadesidir.

B) Mekanik ve elektrik donanım sistem­lerinin gözden geçirilmesine en uy­gun niteliksel yaklaşımlardan biridir.

C) Kapsamlı ve gevşek yapılandırılmış sorgulama kullanan bir beyin fırtınası yaklaşımıdır,

D) Olasılık ve şiddetin her bir sınıfı için iden 5'e kadar derecelendirdiği ve olasılık ve şiddet çarpımından oluşan bir matris sistemidir.

71. Hata türleri ve etkileri analizinde zarar­ların etkileri ve sonuçlarının belirlenme­sinde kullanılan parametreler aşağıdaki­lerden hangileridir?

A) Olasıhk-şiddet

B) Olasılık-fark edilebilirlik

C) Şiddet-fark edilebilirlik

D) Olasılık - şiddet - fark edilebilirlik

72. FMEA metodunda her bir potansiyel hata durumu için olası etkilerin çapının, oluşma yollarının, saptanma ve gide­rilme yollarının değerlendirildiği aşama aşağıdakilerden hangisidir?

A) Sistemin veya eylemin analiz için par­çalanması

B) Analizin konusu olan kazaların tanım­lanması

C) Kazaya yol açabilecek potansiyel hata durumlarının değerlendirilmesi

D) Sistem elemanları için potansiyel hata durumlarının tanımlanması

73. Üretime geçilmeden önce ürünlerin ana­lizinde kullanılan hata türleri ve etkileri analizi aşağıdakilerden hangisidir?

A} Sistem FMEA

B) Servis FMEA

C) Tasarım FMEA

D) Süreç FMEA

74. Aşağıdakilerden hangisi risk değerlen­dirmesinde kullanılan fine- kinney meto­dunun parametrelerinden birisi değil -d|r?

A) Olayın meydana gelme ihtimali

B) Zarar ya da hasarın şiddeti

C) Fark edilebilirlik

D) Tehlike maruz kalma sıklığı

75. Risk değerlendirme metodolojilerinden olan LTipi Matris için aşağıda verilenler­den hangisi yanlıştır?

A) İşletmelerde özellikle acil önlem alın­ması gerekli olan tehlikelerin tespiti­nin yapılabilmesi için kullanılmalıdır.

B) Öncelikle bir olayın gerçekleşme ihti­mali ile gerçekleşmesi halinde sonu­cunun derecelendirilmesi ve ölçümü yapılır.

C) Orta düzeydeki risklerin skorları 15, 16, 20'dir.

D) Risk skoru, olasılık ve şiddetin çarpı­mından elde edilir.

76. Aşağıdakİlerden hangisi 5x5 risk değer­lendirme metodunu tanımlar?

A) Tanımlanmış istenmeyen olay veya durumun nedenlerinin mantıksal kombinasyonunun grafiksel ifadesi­dir

B) Mekanik ve elektrik donanım sistem­lerinin gözden geçirilmesine en uy­gun niteliksel yaklaşımlardan biridir

C) Kapsamlı ve gevşek yapılandırılmış sorgulama kullanan bir beyin fırtınası yaklaşımıdır

D) Olasılık ve şiddetin her bir sınıfı için l'den 5'e kadar derecelendirdiği ve olasılık ve şiddet çarpımından oluşan bir matris sistemidir

77. 5x5 risk değerlendirme metodunda za­rarın meydana gelme olasılığı kurgula­nırken aşağıdakilerden hangisi dikkate alınmaz?

A) Uygulanmakta olan kontrol tedbirle­rinin yeterliliği

B) Kişisel koruyucu donanımların sağla­dığı koruma ve kullanılma oranları

C) Maruz kaldığı tehlike ve riskleri hafife alan kişilerin güvensiz davranışları

D) Finansal verilerin yetersizliği

ÇÖZÜMLER:

67. HAZOP, Kimya Endüstrisi tarafından, bu sa­nayinin özel tehlike potansiyelleri dikkate alınarak geliştirilmiştir.

Yanıt: A

68. Hata ağacı analizinde, olmaması istenen tepe olay saptanıp, bu olaya neden olabi­lecek tüm faktörler analiz edilir.

Yanıt: C

69. Hata ağacı analizinin bazı avantajları şun­lardır:

-> Analiz ile belirli yakınlığı olanlar ile so­nuçları oldukça hızlı şekilde anlamak mümkündür.

-> Olasılık hesapları yapmak için bir fır­sat sağlar.

Yanıt: A

70. FMEA, mekanik ve elektrik donanım sis­temlerinin gözden geçirilmesine en uygun niteliksel yaklaşımlardan biridir. Her bir sistem bileşenindeki hatanın, sistemin top­lam performansını nasıl etkilediğini saptar ve bu hataların giderilmesine dönük ön­lemleri geliştirir. Temel özellikleri şunlar­dır:

~> Bileşenlerin hata durumlarının değer­lendirilmesine ve kapsamlı değerlen­dirmelere dayalı yüksek düzeyde ya­pılandırılmış sistematik bir yaklaşım­dır. Sistem performans sorunlarına karşı uygun Önlemler geliştirir.

-> Sistem düzeyinde veya bileşen düze­yinde risk değerlendirme tekniği ola­rak kullanılır.

-» Her tür iyi tanımlanmış sisteme uygu­lanabilir.

-> Sistem uzmanlarıyla yüz yüze gö­rüşme veya alan çalışması biçiminde bireysel çalışmalarla yürütülebildiği gibi, farklı disiplinlerden oluşan bir ekip tarafından da yürütülebilir.

-> Potansiyel performans sorunlarının (hata durumları, nedenleri, sonuçları ve önlemleri) niteliksel tanımlarının yanı sıra, risk azaltıcı önlemleri de lis­teler.

-> Niceliksel hata sıklığı veya sonuç tah­mini sağlayabilen bir tekniktir.

Yanıt: B

71. Hata türleri ve etkileri analizinde zararların etkileri ve sonuçlarının belirlenmesi, ger­çekleşmesi olası durumların meydana ge­tirdiği zararların işletme üzerindeki etkisi­nin belirlenmesidir,

RÖS = P (olasılık) x S (şiddet) x D (fark edi­lebilirlik)

RÖS: Risk öncelik sayısı

P: Her bir zarar madunun oluşma olasılık değeri

S: Zararın ne kadar önemli olduğunun de­ğeri, şiddet, ciddiyet

D: Zarar meydana getirecek durumun keş­fedilmesinin zorluk derecelendirilmesi

FMEA metodu yardımıyla olası zarar mey­dana getirecek durumlar önceden sezile­rek önlemler geliştirilir ve böylece olası za­rarların artış olasılığı giderilir. Bu ölçülere göre analizler yapılır ve sonuçlar risk tablo­suna kaydedilir. Sonuçta kritik sayılar or­taya çıkarılır ve kritik olayların meydana gelmeleri önlenmeye çalışılır. RÖS katsayı­sının en büyük değerinden başlanarak ön­lemlerin alınmasına başlanır, çünkü en bü­yük zararlar RÖS'nın en büyük değerlerine isabet etmektedir. FMEA metodu ile ger­çekleştirilen bir çalışma çok yararlıdır, çünkü sistemin içindeki aksaklıkların neler olduğu ve sistemin çalışması hakkında bilgi sağlar. Analist, sistematik yaklaşımdan do­layı sistemin nasıl çalıştığını daha iyi an­lama konusunda daha iyi bilgi sahibi olur.

Yanıt: D

72.FMEA analizi aşağıdaki aşamalardan olu­şur:

-> İlgilenilen sisteminin veya eyleminin tanımlanması: Riskle ilgili hangi bil­giye gereksinim duyulduğu belirlenir ve açıkça tanımlanır.

-> Analizin konusu olan kazaların tanım­lanması: Güvenlik sorunları, sistem hataları gibi analizin içerdiği sorunlar belirlenir.

—> Çalışmada kullanılacak FMEA türünün seçilmesi: Donanım yaklaşımı (aşağı­dan yukarıya), işlevsel yaklaşım (yuka­rıdan aşağıya) veya İkisinin bileşimine karar verilir.

—> Sistemin veya eylemin analiz için par­çalanması: Konu; konumlar, görevler veya alt sistemler gibi, seçilen FMEA tekniğine uygun parçalara ayrılır. —»■Sistem elemanları için potansiyel hata durumlarının tanımlanması: Sistem­deki her bileşenin asıl işlevini yapa­mayacağı temel durumlar tanımlanır. Ne tür hataların kazaya yol açabilece­ğini belirlenir. Kazaya yol açabilecek potansiyel hata durumlarının değerlendirilmesi: Her bir potansiyel hata durumu için; -> Olası etkilerin çapı -> Oluşma yollan -> Saptanma ve giderilme yolları —> Sonuçta oluşabilecek kazadan korunma

önlemleri değerlendirilir. -> (Gerekiyorsa) Niteliksel bir değerlendir­menin yapılması: Potansiyel olarak önemli hataların analizini olasılık, önem ve risk düzeyi bakımından genişletilir. -> (Gerekiyorsa veya yararlıysa) Analizin başka bir çözünürlük düzeyine dönüş­türülmesi: Yukarıdan aşağıya FMEA¹ lar için, analize daha alt düzeylerde (yani daha ayrıntılı) devam edilir. Aşağıdan yukarıya FMEA' larda, analize daha üst düzeyde (yani daha az ayrıntılı) devam edilir.

—> Sonuçların değerlendirmesi

Yanıt: C

73.Hata türleri ve etkileri analizinin türleri şunlardır:

—> Sistem FMEA: Sistem ve bileşenlerinin tasarım aşamalarında analizi için kulla­nılır. Tasarımdan kaynaklanan sistemin fonksiyonları i!e ilgili potansiyel hata türleri üzerine odaklanır.

—» Tasarım FMEA: Üretime geçilmeden önce ürünlerin analizinde kullanılır.

-» Süreç FMEA: İmalat ve montaj süreçle­rinin analizinde kullanılır.

—> Servis FMEA: Servisin müşteriye ulaş­madan analiz edilmesi için kullanılır. Servis FMEA, sistem veya süreç eksiklik­lerinin sebep olduğu hata türleri üze­rine odaklanır.

Yanıt: C

74. Fine- kinney metodunda risk değeri şu şe­kilde hesaplanır; Risk değeri=Olayın mey­dana gelme ihtimali x Tehlike maruz kalma sıklığı x Zarar ya da hasarın şiddeti

Yanıt: C

75. Önemli Riskler (15,16, 20): Belirlenen risk azaltılıncaya kadar iş başlatılmamak eğer devam eden bir faaliyet varsa derhal dur­durulmalıdır. Risk işin devam etmesi ile il­giliyse acil önlem alınmalı ve bu önlemler sonucunda faaliyetin devamına karar veril­melidir.

Orta Düzeydeki Riskler (8,10,12): Belirle­nen riskleri düşürmek için faaliyetler baş­latılmalıdır. Bu faaliyetler yapılacak plana göre gerçekleştirilmelidir.

Yanıt: C

76. L Tipi Matris; 5x5 matris diyagramını kulla­narak özellikle neden-sonuç ilişkilerinin değerlendirilmesinde kullanılır. Bu metot basit olması dolayısıyla tek başına risk ana­lizi yapmak zorunda olan analistler için ide­aldir. Ancak değişik prosesler içeren veya birbirinden çok farklı akım şemasına sahip işlerin hepsi için tek başına yeterli değildir ve analistin birikimine göre metodun ba­şarı oranı değişir. Bu tür işletmelerde özel­likle acil önlem alınması gerekli olan tehli­kelerin tespitinin yapılabilmesi için kulla­nılmalıdır. Bu metot ile öncelikle bir olayın gerçekleşme ihtimali ile gerçekleşmesi ha­linde sonucunun derecelendirilmesi ve öl­çümü yapılır. Risk değeri, olasılığın ve şid­detin bileşkesinden hesaplanır.

Risk: Olasılık x Şiddet

Yanıt: D

77.5x5 risk değerlendirme metodunda zararın meydana gelme olasılığı kurgulanırken, uy­gulanmakta olan kontrol tedbirlerinin ye­terliliği dikkate alınmalıdır. Bunun için yü­rürlükteki olan yasal zorunluluklar, stan­dartlar ve malzeme güvenlik bilgi formları göz önünde bulundurulmalıdır. Daha sonra aşağıdaki hususlar dikkate alınmalı­dır:

-> Tehlikeye maruz kalan personel sayısı ve maruziyetin süresi ve sıklığı

-> Elektrik ve su gibi hizmetlerin sağlana­maması

-> İşyeri ve iş ekipmanlarının güvenlik teç­hizatlarının çalışmaması

—> Kişisel koruyucu donanımların sağladığı koruma ve kullanılma oranları

—> Çalışmayı yapabilecek bilgi, fiziksel ka­pasite veya ustalığa sahip olmayan, ma­ruz kaldığı tehlike ve riskleri hafife alan, güvenli çalışma metotlarının pratikliğini ve yararını aldırmayan kişilerin güven­siz davranışları

Yanıt: D