Sayfa 59-86 arası için
Ekstra Bilgi:
Çevre SorunlarınınBoyutları ve Etkileri
Çevre sorunları, günümüzde küresel, bölgesel ve yöresel etkilerinin yanı sıra gelecekte deolası etkileri ile önemli bir tehdit oluşturmaktadır. Çevre sorunları konusunda, devletlere, siviltoplum örgütlerine ve bireylere büyük sorumluluklar düşmektedir. Bunun için yakın çevredeki sorunlardan başlayarak dünyamızı küresel boyutta etkileyebilecek çevre sorunlarına karşı önlemler alınmalıdır. Bu nedenle öncelikle toplumsal bilinç sağlanmalı, çevre sorunlarının gelecekte yol açacağı olası riskler azaltılmaya çalışılmalıdır.
Önemli Bir Çevre Sorunu: Anız Yakma
Günümüzde pek önemsenmeyen ancak gelecekte önemli bir sorun hâlinedönüşme ihtimaliyüksek olan birçokçevre sorunu bulunmaktadır. Örneğin, ülkemizde yaygın olarak görülenanız yakma bunlardan biridir. Anız kelimesi ülkemizde yöreden yöreye farklı anlamlar kazanmaktadır. Genellikle ekinler biçildikten sonra buğday ve diğer bitkilerin tarlada kalan köklü sap kısmına anız denilmektedir.
Ülkemizde makineli tarımın yaygınlaşması ile tarım topraklarından daha fazla yararlanma isteği oluşmuş ve buna bağlı olarak anız yangınları ortaya çıkmıştır. Son 60 yılda tarımda gerçekleştirilen yapısal değişmeler, nadası ortadan kaldıran dönüşümlü ürün ekme sisteminiortaya çıkarmıştır. Bu sistem, hasat artığı sap ve köklerin doğal yollardan toprağa karışmasını veya çürüyerek humusa dönüşmesi için gereken süreyi azaltmaktadır.
Biçerdöverlerle hasat yapılan alanlarda biçim boyunun yüksek tutulması, bütün alanları anız yakımında potansiyel tehlike bölgesi yapmaktadır. Daha iyi tohum yatağı hazırlamak, yabancı ot ve haşereleri yok etmek,toprağı daha kolayişlemek gibi amaçlarla anız yakımı gerçekleştirilmektedir. Bununla beraber anız yakmanın,çiftçilerimiz tarafından bilinmeyen birçok zararı vardır. Bu zararlar bilinmediğinden her yıl önemli ölçüde tarım alanı anız yangınlarından olumsuz etkilenmektedir.
Anız yakmanın çevresel etkileri ve sonuçları
Çevresel etki | S o n u ç l a r ı |
Toprak verimliliği azalır. | Anız yakılırken toprağın yüzeyinde ve 2-3 cm derinliğindeki bütün canlılar yok edilmektedir. Toprakta canlıların en yoğun olduğu kısım burasıdır. Anız yakılırken özellikle toprak verimliliğini oluş- turan canlılar ortadan kalkmaktadır. Anız yakılan yerlerde toprağın tekrar eski hâline gelmesi için uzun zamana ihtiyaç duyulmaktadır. |
Toprakta organik maddeler ortadan kalkar. | Toprağın verimi, içinde barındırdığı organik maddelerin miktarı ve çeşitliliğine bağlıdır. Organik madde yeterli olmayınca toprak canlıları hem miktar hem de tür olarak azaldığından toprak fakirleşe- cektir. Toprakta yaşayan canlıların beslenme ortamı ve besleneceği artıklar anız yangınlarıyla ortadan kalkar. |
Toprakta yaşam ortamı yok olur. | Toprakta bulunan organik maddeler, toprağı canlılar için bir yaşam ortamı hâline getirir. Anız yakıldığı zaman bu ortam yanarak yok olur. |
Erozyonu artırır. | Bitki artıkları gerek toprak yüzeyini örterek gerekse toprağı kökleriyle tutarak erozyonu azaltır. Anız yakıldığında ise toprağı tutacak bir engel kalmaz. Yakılan anızın artığı olan külün içerdiği mine- ral ve elementler de yine rüzgâr ve su ile taşınarak uzaklaşır. |
Doğal dengeyi bozar. | Anız yakılmasıyla doğada yaşayan birçok canlının beslenme, barınma ve korunma ortamı yok olacağından, doğal yaşam tehlikeye girecektir. Bir ülkenin doğal zenginliği yaban hayatının çeşitli- liğine ve çokluğuna bağlıdır. Anız içerisinde birçok canlı barınır. Bu canlılar beslenme zincirinin hal- kalarını oluşturduğu için, bir canlının yok olması diğer canlıların yaşamını olumsuz yönde etkiler. Anızın yakılması ile canlıların yaşam ortamı da ortadan kalkar. Sonuçta insanların kendi yaşam ortamları bozularak çeşitli hastalıklara yakalanma ihtimalleri artar, sağlıkları bozulur. |
Orman yangınlarına yol açar. | Bugün ülkemizdeki orman yangınlarının önemli bir nedeni de anız yakılmasıdır. Orman yangın- larında büyük orman alanları yok olmaktadır. Bu alanların tekrar orman hâline getirilmesi hem uzun bir zamana hem de büyük masraflara mal olmaktadır. |
Anız Yangınları Için Alınacak Önlemler
Anız yakımını önlemek için,çiftçi eğitimi programları düzenlenmeli,anız yakmanın zararları vurgulanmalıdır. Hasat öncesinde ve sonrasındayangın duyuruları yapılmalı veyangına sebep olanlar hakkında yasal işlem başlatılmalıdır. Tarım müdürlükleri acil müdahale ekipleri oluşturmalı, bu konuda yerel yönetimler, sivil toplum kuruluşlarının katkıları sağlanmalı ve çevre duyarlılığı yaygınlaştırılmalıdır. Anızın yakılmadan değerlendirilmesi konusunda çalışmalar yapılmalıdır. Anız, kâğıt sanayisinde kullanılırsa buna bağlı olarak çiftçilere ek gelir getireceğinden anızın yakılması asgari düzeyeinecektir.
Hava Kirliliği
Hava kirliliğinin, başta insan sağlığı olmak üzere görüş mesafesi, materyaller, bitkiler ve hayvanlar üzerinde olumsuz etkileri vardır.
Katı yakıtlar ve akaryakıtgibi karbonlumaddelerin tam yanmamasından meydana gelen katı ve sıvı parçacıkların birgaz karışımı olan duman, hava kirliliğinin birçeşididir ve görüş mesafesini azaltıcı bir etkiye sahiptir. Havakirliliğinin, sanatsal ve mimari yapılar üzerinde de tahrip edici ve bozucu etkisi vardır. Bitkiler üzerindeise öldürücü ve büyümelerini engelleyiciolabilmektedir. Bu nedenle havakirliliği hem canlıların sağlığı açısından hem de ekonomik açıdan zarar vericidir.
Hava kirliliğinin insan sağlığı üzerindeki etkileri, atmosferde yüksek miktardaki zararlı maddelerin solunumu sonucu ortaya çıkar. Insanların sağlıklı ve rahat yaşayabilmesi için teneffüs edilen havanın mutlaka temizolması gerekir. Havanın doğal yapısını bozan ve kirleten maddelerin başka bir deyişle kirli havanın solunumu, özellikle akciğer dokularınıtahrip edici ve öldürücü olabilmektedir. Solunum yolu ile alınan hava içerisindeki parçacıklar ve duman, teneffüs esnasında yutulur ve akciğerlere kadar ulaşır. Solunum sisteminin derinliklerinde depolanan buparçacıklar, akciğerkanserlerine kadar varan hasarlar yapabilmektedir.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder