KİMYASAL RİSK ETMENLERİ SORULARI, CEVAPLARI, ÇÖZÜMLERİ 2

13. Katı, sıvı ve gaz halindeki kimyasalların sağlık zararları dikkate alınarak konsant­rasyonlarına göre yapılan sınıflandır­mada aşağıdakilerden hangisi bulun­maz?

GERİ

DEVAMI

A) Zararlı ve tahriş edici maddelerin göze ve solunum yoluna zarar verdik­leri konsantrasyonlar

B) Zehirli ve zararlı maddelerin yutul­ması, deriden alınması veya solun­ması durumunda ani ölüme neden oldukları konsantrasyonlar

C) Genetiğe kalıtsal etki yapan konsant­rasyonlar

D) Aşındırıcı ve tahriş edici maddelerin yanıklara, gözde, ciltte tahrişe neden oldukları konsantrasyonlar

14. Kimyasalların sınıflandırılmasında kim­yasalların özelliklerinin ve sebep olabile­cekleri fiziksel ve sağlık zararlarının esas alınmasını, taşıma esnasında da Birleş­miş Milletlerin tehlikeli maddelerin ta­şınması ile ilgili tavsiye kararına uyulma­sını öngören ILO sözleşmesinin sayısı aşağıdakilerden hangisidir?

A 161

B) 170

C) 184

D) 196

15. BM tarafından hazırlanan tehlikeli mad­delerin taşınması ile ilgili tavsiye kararı (UNRTDG) kimyasalları kaç sınıfa ayır­maktadır?

A) 5

B) 6

C) 8

D) 9

16. Aşağıdakilerden hangisi kimyasalların vücuda alınmasını etkileyen faktörler­den değildir?

A) Kişisel alışkanlıklar

B) Partikül

C) İş yükü

D) Parlama noktası

17. Kimyasalların zararlı etkisinden korun­mak için çalışma sistemi ve organizas­yonda değişiklik yapılabilir. Aşağıdaki­lerden hangisi çalışma sistemi ve organi­zasyon değişikliğidir?

A) Maruziyet süresi azaltılmalı

B) Yerel havalandırma sistemi yeterli ve uygun olmalı

C) Tehlikeli işlemin operatörden veya diğer proseslerden tecrit edilmesi

D) Kirlenmiş alanda yeme, içme ve si­gara içilmesine izin verilmemeli

18. Kimyasalların zararlı etkisinden korun­mak için İşlemler veya çalışma siste­minde yapılması gerekenlerdendir?

A}   Tam kapalı sistemle çalışma

B) İşaret ve uyarılar kullanılmalı

C) Yangın veya patlamaya sebep olabi­lecek tutuşturucu kaynaklar önlen­meli

D) Acil durum için düzenlemeler (Acil eylem planı) hazırlanmalı

19. Kimyasalların depolandığı deponun elektriği ile ilgili aşağıdakilerden hangisi yanlıştır?

A) Jeneratör ile aydınlatma yapılabilir.

B) Kimyasal madde depoları içinde ter­cihen elektrik tesisatı bulunmamalı­dır.

C) Aydınlatma, ışık dışarıdan yansıtıla­rak yapılmalıdır.

D) İçeride elektrik tesisatı bulunması zo­runlu ise tamamen expruf ve kapalı sistem olmalıdır.

20. Kimyasalların depolandığı depoların ha­valandırılması ile ilgili aşağıdakilerden hangisi doğrudur?

A) Havalandırma alttan yapılmalıdır.

B) Havalandırma üstten yapılmalıdır.

C) Havalandırma hem alttan hem de üstten karşılıklı olmalıdır.

D) Cebri çekişli havalandırma sistemle­rinde herhangi bir elektrik motoru kullanılabilir

21. Aşağıdaki kimyasallardan hangisi deride renk değişimine neden olur?

A) Alkaliler

B) Asitler

C) Karbonatlar

D) Ağır metaller

22. Aşağıdakilerden hangisi kimyasal bo­ğucu gaz değildir?

A) Karbon monoksit

B) Hidrojensülfür

C) Metan

D) Hidrojen siyanür

23. Aşağıdakilerden hangisi basit boğucu gaz değildir?

A) Metan

B) Hidrojen

C) Karbondioksit

D) Karbonmonoksit

24. Gazlar için aşağıda verilenlerden hangisi yanlıştır?

A) Gazların ne hacimleri ne de biçimleri belirli olmayıp, bulundukları kabın hacim ve biçimini alırlar.

B) Gaz tanecikleri birbiriyle etkileşme-yen, yani aralarında çekme ve itme olaylarının söz konusu olmadığı ba­ğımsız parçacıklar olarak kabul edilir­ler.

C) Gazlar ısıtıldığında tanecikler çok daha yavaş hareket ederken, soğu­tuldukça taneciklerin hızları artar.

D) Gaz tanecikleri birbirleriyle veya bu­lundukları kabın çeperleri ile çarpı-şıncaya kadar her yönde ve çok hızlı doğrusal hareketler yaparlar.

ÇÖZÜMLER:

13. Katı, sıvı ve gaz halindeki kimyasalların sağ­lık zararları dikkate alınarak konsantras­yonlarına göre yapılan sınıflandırmalarda vardır.

—> Zehirli ve zararlı maddelerin yutul­ması, deriden alınması veya solun­ması durumunda ani ölüme neden ol­dukları konsantrasyonlar

-» Ölüme neden olmayan ancak kalıcı etki bırakan zehirli ve zararlı madde­lerin kalıcı etki yaptıkları konsantras­yonlar

—> Tekrarlanan veya sürekli olan etki­lenme sonucu ciddi etkiler gösteren zehirli ve zararlı maddelerin ciddi ha­sar verdikleri konsantrasyonlar

-> Aşındırıcı ve tahriş edici maddelerin yanıklara, gözde, ciltte tahrişe neden oldukları konsantrasyonlar

—> Zararlı ve tahriş edici maddelerin göze ve solunum yoluna zarar verdikleri konsantrasyonlar

—> Kansere, mutajenik ve teratojenik et­kilere sebep olan zehirli ve zararlı maddelerin kansere, anormal doğum­lara, doğurganlık üzerinde olumsuz özelliklerine sebep oldukları konsant­rasyonlar

Yanıt: C

14.ILO tarafından 1990 yılında kabul edilen Kimyasalların Kullanımında Güvenlik Hak­kında 170 sayılı Sözleşme kimyasalların sı­nıflandırılmasında kimyasalların özellikleri­nin ve sebep olabilecekleri fiziksel ve sağlık zararlarının esas alınmasını, taşıma esna­sında da Birleşmiş Milletlerin tehlikeli maddelerin taşınması İle İlgili tavsiye kara­rına uyulmasını öngörmektedir.

Yanıt: B

15.BM tarafından hazırlanan tehlikeli madde­lerin taşınması ile ilgili tavsiye kararı {Uni­ted Nations Recommendations on the Transport of DangerousGoods-UNRTDG) kimyasalları 9 sınıfa ayırmaktadır:

-> Patlayıcı maddeler -> Sıkıştırılmış, sıvılaştırılmış basınç al­tında yoğunlaştırılmış parlayıcı, parla­yıcı olmayan ve zehirli gazlar -» Kolaylıkla parlayabilen sıvılar -> Kolaylıkla parlayabilen katılar -» Oksidan maddeler, organik peroksit­ler

-> Zehirli ve enfeksiyona neden olabile­cek maddeler -» Radyoaktif maddeler -» Aşındırıcı maddeler —> Diğer zararlı maddeler

Yanıt: D

îe.KImyasalların vücuda alınmasını etkileyen faktörler şunlardır:

-» Farklı yerlerde kimyasalların konsant-

rasyonlarındakl değişiklik —> Farklı zamanlarda kimyasalların kon-

santrasyonlanndaki değişiklik —» Kimyasalın çözüne bilirlik özellikleri ~> Partlkül büyüklükleri ve partikülün

aerodinamik özellikleri —> Kimyasalların vücuda toplanması —> Emilim yolu seçenekleri (deri, sindi­rim vb.)

-> Solunum hacimleri (İş yükü, iş enerji

istemleri vb.) —> Koruyucu cihazlar ve etkinlikleri —> İşyeri dışındaki maruziyetler —> Kişisel alışkanlıklar

Yanıt: D

17,Zararlı kimyasallardan korunmak İçin ça­lışma sistemi ve organizasyonda yapılması gerekenler;

—> Kimyasal maddelerle çalışan İşçi sayısı

en aza indirilmeli, -> Maruziyet süresi azaltılmalı, -» Kirlenen alanlar düzenli temizlenmeli,

~> Düzenli bakım yapılmalı,

Yanıt: A

18. Zararlı kimyasallardan korunmak için İş­lemlerin veya çalışma sisteminin;

—> Kaçak ve etrafa sıçramalar da dahil, ortamdaki limitleri aşmamalı,

—> Yerel havalandırma sistemi yeterli ve uygun olmalı,

-» Yangın veya patlamaya sebep olabile­cek tutuşturucu kaynaklar önlenmeli,

—> Kimyasal olarak kararsız madde ve ka­rışımların zararlı etki göstermesine sebep olabilecek şartlar ortadan kal­dırılmalı,

Yanıt: C

19. Kîmyasalların depolandığı deponun elekt­riği aşağıdaki kurallara uygun olmalıdır:

-> Kimyasal madde depoları İçinde terci­hen elektrik tesisatı bulunmamalı, ay­dınlatma ışık dışarıdan yansıtılarak yapılmalıdır.

-» İçeride elektrik tesisatı bulunması zo­runlu İse tamamen expruf ve kapalı sistem olmalıdır.

Yanıt: A

20. Kimyasalların depolandığı depoların hava­landırılması aşağıdaki şekilde olmalıdır:

-> Kimyasal madde depolarının havalan­dırmaları hem alttan hem üstten kar­şılıklı olmalıdır.

Cebri çekişli havalandırma sistemle­rinde elektrik motorları exponansial proof (EX) özellikte olmalıdır.

Yanıt: C

21. Gümüş, kurşun, cıva, arsenik gibi ağır me­tallerden kaynaklanan kronik zehirlenme, deride renk değişimi oluşturabilir.

Yanıt: D

22-Kimyasal boğucu gazlar; kimyasal özellik­leri sebebi Ne solunum ve dolaşımı engel­leyerek etkili olan gazlardır. Karbon mo-noksit, hidrojen sülfür, hidrojen siyanür bu tip gazlardır.

Yanıt: C

23.Basit boğucu gazlar; normal şartlarda kim­yasal olarak boğucu değildirler. Ancak or­tamda çok yoğun bulunmaları durumunda havadaki oksijenin yerini alarak oksijenin daha az solunmasına sebep olduklarından, oksijen yetersizliği sebebi ile boğulmalara sebep olabilirler. Bazıları, Özellikle petrol türevi olanlar hafif narkotiktir. Karbondi­oksit, metan, etan, propan, hidrojen vb. gazlar yaygın olarak kullanılan basit bo­ğucu gazlardır.

Yanıt: D

24 Maddeler doğada katı, sıvı veya gaz halle­rinden birinde bulunurlar. Bîr maddenin bu hallerden birinde bulunması sıcaklık ve basınca bağlıdır. Katı haldeki maddelerin belirli bir hacim ve biçimleri varken, sıvıla­rın hacimleri belirli olup biçimleri bulun­dukları kaba göre değişir. Oysa gazların ne hacimleri ne de biçimleri belirli olmayıp, bulundukları kabın hacim ve biçimini alır­lar. Gaz halindeki maddeler en küçük dü­zeyde ya atomlardan ya da moleküllerden oluşurlar, İster atom isterse molekül olsun bunlar gaz tanecikleri olarak adlandırılabi­lirler. Gaz tanecikleri bulundukları or­tamda tamamen rastgele bir şekilde ve çok hızlı hareket ederler. Bu özellikleri gazların kinetik teorisine temel oluşturur.

Kinetik teoriye göre gaz tanecikleri birbir­leriyle etkileşmeyen, yani aralarında çekme ve itme olaylarının söz konusu ol­madığı bağımsız parçacıklar olarak kabul edilirler. Bu yüzden gaz tanecikleri arasın­daki uzaklık, taneciklerin kendi büyüklükle­rine oranla çok fazladır. Gaz tanecikleri bir­birleriyle veya bulundukları kabın çeperleri Ne çarpışıncaya kadar her yönde ve çok hızlı doğrusal hareketler yaparlar. Bu ne­denle, gaz tanecikleri bulundukları kabın tamamına yayılır ve kabın biçimini alırlar. Gaz taneciklerinin yaptıkları çarpışmalar tümüyle esnek olup, çarpışmada herhangi bir enerji kaybı yoktur. Böylece çarpışan tanecikler önceki hızları ile başka bir doğ­rultuda hareketlerini sürdürürler. Gaz ta­neciklerinin kinetik enerjileri sıcaklıkla de­ğişir. Gaz ısıtıldığında tanecikler çok daha hızlı hareket ederken, soğutuldukça hızları düşer. Teorik olarak, belirli bir sıcaklığa inildiğinde de tüm hareketler durur.

Yanıt: C